Wat als je op een hete zomerdag zwart-op-wit kon zien...
Living Lab: waardevolle bomen in Leuvense tuinen
Wat is dit Living Lab?
Dit living lab richt zich op het behoud, de bescherming en uitbreiding van het bomenbestand in de stad, met bijzondere aandacht voor bomen over heel het grondgebied van de stad, zowel bomen op het openbare als op het private domein. De Stad wil in samenwerking met KU Leuven, Imec en UCLL verkennen hoe bomen als nature based solutions kunnen bijdragen aan een klimaatrobuuste, leefbare en gezonde stad.
Vertrekpunt: Strategisch bomenplan
Stad Leuven werkt aan een Strategisch Bomenplan dat de weg plaveit naar een groene toekomst, waarin bomen een volwaardige en zichtbare rol krijgen in het stedelijk leven.
Het plan wil bomen niet alleen behouden, maar hen actief integreren in het stedelijk weefsel — als natuurlijke bondgenoten voor leefkwaliteit, biodiversiteit en klimaatbestendigheid.
Het Strategisch Bomenplan bestaat uit:
- Het inventariseren van waardevolle en toekomstbomen, inclusief die in privétuinen.
- Het ontwikkelen van beleid en richtlijnen om het bomenbestand te beschermen en uit te breiden, waarbij gestreefd wordt naar maximale levensduur en gezonde bomenmix.
- Het zorgen voor voldoende kwaliteitsvolle onder- en bovengrondse groeiruimte voor gezonde groei.
- Het opmaken van een ecologische en duurzaam bomenbeheerplan die biodiversiteit stimuleert en natuurlijke processen respecteert
Concrete initiatieven en experimenten in de stad
Wat is er al gebeurd? Wat hebben we al bereikt?
- Eerste dataset van waardevolle bomen in kaart gebracht, inclusief bomen op privéterrein.
- Wetenschappelijke inzichten rond de bijdrage van bomen aan mentale en fysieke gezondheid (KU Leuven).
- Leuven.cool-netwerk van burgers meet al sinds 2019 het microklimaat in hun tuinen.
- Bewustzijn bij burgers en beleidsmakers over het belang van bomen is sterk toegenomen.
Onderzoek- en onderwijsinitiatieven
- KU Leuven: Onderzoek naar het belang van stedelijk groen op de menselijke gezondheid, o.a. naar het verband tussen grote stadsbomen en de verkoopcijfers van medicatie. Hierbij werd gebruik gemaakt van LiDAR-technologie om het groenbestand gedetailleerd in kaart te brengen.
- KU Leuven: Het project ‘Mijn Tuinlab’ dat burgers betrekt bij het verzamelen van gegevens over hun tuinen om de ecosysteemdiensten van tuinen te analyseren en te verbeteren.
Een overzicht van onderzoek rond het belang van groen en van ontharding
- imec: Samenwerking met KU Leuven in burgerwetenschapsprojecten zoals Leuven.cool, waarbij sensoren worden ingezet om het microklimaat in de stad te monitoren en de impact van groen op het hitte-eilandeffect te onderzoeken.
- UCLL: Ontwikkeling van educatieve pakketten en projecten die studenten betrekken bij het onderzoeken van klimaatadaptieve maatregelen in stedelijke omgevingen, met een focus op groen en biodiversiteit.
Op naar een nieuw living lab?
De afdeling openbaar groen wenst een living lab op te starten om bestaande waardevolle bomen – op en naast het openbaar domein – beter te beschermen.
Daarbij roepen ze hulp in van de kennisinstellingen.
Concrete vragen
HOE KUNNEN WE BESTAANDE LEUVENSE BOMEN INVENTARISEREN?
We plannen voor de openbare bomen een gedetailleerde inventaris op basis van mobile mapping en terreincontrole die regelmatig geupdate wordt. We wensen echter ook het private bomenbestand op te volgen.
- Wat is een goede manier om de private bomen te monitoren en hoe kunnen we beide monitorsystemen combineren tot een globaal overzicht?
- Welke projecten gebaseerd op burgerwetenschap bieden potentieel voor het monitoren van het bomenbestand?
- Welke gegevens zijn zinvol voor burgers en op welke manier maken we ze toegankelijk
BELEID: WAAR DIENEN WE IN TE GRIJPEN?
- Op welke locaties zijn acties noodzakelijk om bomen te beschermen of zijn extra bomen nodig? Waar zijn de hotspots in relatie tot toegang tot groen en hittestress, hierbij ook rekening houdend met kwetsbare groepen?
HOE KUNNEN WE DE WAARDE VAN DEZE BOMEN BEPALEN?
Oudere bomen leveren tal van ecosysteemdiensten (verkoeling, schaduw, biodiversiteitsmeerwaarde, …) en hun financiële waarde, die bepaald kan worden via de uniforme boomwaardebepaling, is doorgaans veel groter dan gedacht.
- We willen graag een boomwaardebepaling uitwerken die naast deze factoren ook rekening houdt met socio-culturele factoren.
- Hoe werken we deze boomwaardebepaling uit tot een
makkelijk te interpreteren document voor alle burgers?
Bijvoorbeeld een “boompaspoort”?
HOE KUNNEN WE BEWUSTZIJN CREËREN BIJ BURGERS?
We willen ervoor zorgen dat burgers bewust zijn van de waarde van hun bomen en er zo zorgen dat mensen zorg dragen voor de bomen in hun tuin.
- Bewustmakings- of marketingcampagne door studenten? Communicatiestrategie? Creëren van een community?
- Is er nood aan kennis en advies over bomen?,
bijvoorbeeld rond zorg voor private bomen
en met welke doelgroepen? - En op welke manier werkt dit het best?
Contact
Stad Leuven, Afdeling Openbaar Groen Pieter Pollet (Pieter.Pollet@leuven.be) & Nele Janssen (nele.janssen@leuven.be)